kies natuur

Natuurpunt is nog niet eens zo’n dwaze organisatie. Sterker nog, ik ben al jaren lid, en af en toe neem ik met plezier deel aan een van hun leerzame wandeltochten met gids. Maar toen ik onlangs in mijn postvak hun verkiezingscampagne ontving, had ik toch mijn twijfels.

‘De natuur kan niet stemmen – maar jij gelukkig wel’ en ‘ik kies natuur’, elke slogan apart of in combinatie. Hier heeft vast een team van ‘marketeers’ over ‘gebrainstormd’ – het is er aan te zien.

Mijn eerste reactie was: wat moet ik mij hier bij voorstellen? Hier zijn ‘wij, mensen’ en daar is, ocharm, ‘zij, de natuur’. En omdat die arme natuur niks in de melk te brokkelen heeft, moeten wij mensen, die natuur ‘kiezen’. Voor de hand liggende en steeds meer breed gedragen kritiek: hier wordt onterecht een onderscheid gemaakt tussen ‘ik’ en ‘de Ander’, een onderscheid dat op het gebied van mens en natuur, van mensen en niet-menselijke levende wezens, ontologisch totaal onverantwoord is. Allemaal de schuld van Descartes trouwens.

‘Kunnen we dit N-woord begraven?’ vraagt Chihiro Geuzebroek op doorbraak.eu. ‘Een paar weken later hadden we een coalitiedag met diverse partners die bij het bos-project betrokken zijn, waaronder ook een natuurbeheer organisatie die erg gewend is om het N-woord te pas en te onpas te gebruiken, en die niet beseft dat het woord als een bom binnenkomt bij anderen die al eeuwen hun kosmovisie van de wereld onderdrukt, verboden, toegeëigend en gecommodificeerd hebben gezien. Het N-woord impliceert een westerse kijk op de wereld waar niet iedereen in wil assimileren. De kritiek op het N-woord is er zowel een tegen menselijke suprematie als ook een tegen witte suprematie. (…) De “Natuur” is een sociaal construct dat voortkomt uit separatie, een apartheid tussen het ene leven en het andere. Het N-woord veronderstelt losgescheurd te zijn van het geheel. Het begraven van het N-woord maakt deel uit van een anti-racisme strijd evenals het voorvechten van milieurechtvaardigheid!’

Ik ben niet helemaal mee in Geuzebroeks verhaal – en ik ben ook geen ‘bruine latinx met vage Quechua roots van mijn oma, die ik slechts één keer heb ontmoet’ – maar ik vind haar tekst zeer de moeite. Inspirerend en verrassend onderbouwd. En uiteindelijk ook niet echt ver afwijkend van wat ik, op andere gronden, al eerder schreef in virus natuur cultuur.

En toch. Hoewel vanuit een oogpunt van complexiteit mens en niet-mens intrinsiek verbonden zijn, hoef je natuurlijk niet te doen alsof het begrip ‘natuur’ geen semantische betekenis heeft. Het blijft een bruikbare term om te verwijzen naar een waarneembaar domein dat weliswaar onlosmakelijk deel uitmaakt van menselijk handelen en cultuur, maar dat toch ook weer buiten het subject kan worden geplaatst en een object kan worden van menselijk ingrijpen (ook de beslissing om niet in te grijpen is een ingreep): van ‘wildernis’, fauna en flora, tot het weer. Zo kan je werken aan een normatieve invulling van het onderscheid cultuur – natuur, namelijk de strategieën om te komen tot een samenspel van mensen, niet-menselijk leven en niet-menselijk niet-leven, dat alle betrokken elementen zo goed mogelijk in hun waarde laat. Ik ga er maar van uit dat Natuurpunt zo iets bedoelt.

Misschien is wat mij het meest stoort het simplisme van de boodschap van Natuurpunt. Die ergernis geldt immers des te meer wanneer de boodschap uitgaat van een organisatie waar ik sympathie voor voel. Hoewel, in dat opzicht is er nog baas boven baas. De Partij van de Arbeid/Parti du Travail de Belgique is ook geen dwaze organisatie. Sterker nog, ik ben al jaren lid, en af en toe neem ik met plezier deel aan een van hun leerzame evenementen. De PvdA/PTB presenteert zich als een marxistische partij, maar toen zij bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen campagne voerde met een affiche waarop alleen de kop van Peter Mertens stond met de slogan ‘Peter’, had ik toch mijn twijfels. Wat ik vind, maakt helaas helemaal niks uit. Dit jaar is de Antwerpse partij-affiche de kop van Jos D’Haese met de oproep ‘stem jos’. Dàt is tenminste een partijprogramma om voor te kiezen.