In 2019 lanceerden Jeff Gibbs en Michael Moore hun film Planet of the humans, waarin zij nogal wat pretenties in verband met ecologische transitie doorprikten. Dat lokte kritiek uit: de informatie die de makers gebruikten zou achterhaald en misleidend zijn (zie mijn eerder bericht Green capitalism.e vert).
Een belangrijk deel van de film gaat over de verwoesting wereldwijd van wouden. Die moeten voor een groot deel plaats maken voor agro-industrie, die dan weer alternatieven produceert voor fossiele brandstoffen; een ander deel van de bossen wordt gekapt om biomassacentrales te voeden, die zo ‘groen gas’ kunnen produceren. Gibbs en Moore gaan uitgebreid in op de ongerijmdheid van het vernielen van wouden – de meest banale media noemen ze de ‘groene longen van de aarde’ – voor de productie van ‘groene energie’. Dit soort ecologische transitie is gebaseerd op kaalslag, vernietiging van biodiversiteit en de destructie van planten die kooldioxide kunnen opnemen. Zou dit achterhaald en misleidend zijn?
In Kopenhagen hebben onlangs nog 220 wetenschappers en 32 milieubeschermingsorganisaties bij de regering en het parlement geprotesteerd tegen de Deense betrokkenheid bij de grootschalige verwoesting van wouden in Estland. Denemarken is een van de Europese landen waar het meest hout gebruikt wordt voor de opwekking van energie. Die Denen, lekker bij de houtkachel, ja, gezellig en natuurlijk; maar ook veel stadsverwarming draait op brandhout. Bijna twee derden van de hernieuwbare energie komt voort uit de verbranding van houtbiomassa; de rest is wind en zon.
Tegelijk heeft Denemarken een van de kleinste woudoppervlakten in de EU. Dus moet meer dan 90 % van het energiehout geïmporteerd worden, vooral uit Estland, zo blijkt. En daar worden dus op grote schaal bomen gekapt om ze om te zetten in pellets, waarvan dan weer 58 % van de export naar Denemarken gaat. Die cijfers zeggen nog niet zoveel over de fysieke hoeveelheid bos die eraan gaat.
Volgens Estonian Forest Aid zou de jaarlijkse kap van 8 miljoen kubieke meter bos nog als duurzaam kunnen worden beschouwd, maar nu wordt er al meer 10 miljoen kuub per jaar gekapt, en de houtbedrijven zouden naar 15 miljoen willen gaan. Die Estse 10 miljoen m3 wordt ‘geoogst’ op een totale woudoppervlakte van ongeveer 2 miljoen hectare. In Wallonië leveren een kleine 550.000 ha bos jaarlijks zo’n 3 miljoen m3 aan hout op. Met andere woorden, relatief gezien is de productie van hout in Wallonië net iets destructiever dan die in Estland, maar rekenkundig kloppen de verhoudingen. Als voor de productie van 3 miljoen kuub in Wallonië 550.000 ha woud nodig is, dan is inderdaad voor de Estse productie van 10 miljoen kuub rekenkundig 1,83 miljoen hectare vereist. Daar kan ik mij nog steeds niks bij voorstellen. Laat ik er maar van uitgaan dat tien miljoen kubieke meter hout heel veel bos is. Toen een paar jaar geleden in Lierneux zes hectare woud gekapt werd voor de aanleg van een windturbinezone, was dat op mensenmaat al een serieus bos dat eraan ging – hoe moet je je dan 1,83 miljoen hectare voorstellen? (Het betekent natuurlijk niet dat er 1,83 miljoen ha gekapt wordt; wel dat de productie van 10 miljoen kubieke meter hout een totale bosoppervlakte veronderstelt van bijna 2 miljoen hectare – heel veel dus.)
Nu wordt houtverbranding voor de gemakkelijkheid als klimaatneutraal beschouwd, omdat er daarbij niet meer CO2 vrijkomt dan de bomen al eerder uit de atmosfeer hebben opgenomen. Daarbij vergeet men dan wel dat die bomen er een heel leven over gedaan hebben om al die koolstofdioxide op te nemen, maar dat die bij verbranding in een keer weer vrij komt. Los daarvan is het gekke natuurlijk dat goede en gezonde bomen die er jaren aan besteed hebben om een bos te worden, gekapt en gehakseld worden tot pellets en biomassa, om dan verbrand te worden voor de productie van ‘groene’ energie. Ik zou denken: had dat bos laten staan, met al zijn fauna en flora en biodiversiteit, en geniet daar van.
Daarmee heb je dan geen verwarming, nee, maar er zullen wel methoden van energieopwekking zijn die minder schade toebrengen aan de natuur en de leefomgeving. Dat is het waar Gibbs en Moore de vinger op leggen, en waartegen ook de Deense critici protesteren: voor de productie en verkoop van ‘groene’ energie wordt elders en uit het zicht van de consument door grote bedrijven op grote schaal duurzame natuur vernietigd.
Enfin, Planet of the humans heeft ook een Frans ondertitelde versie: Planète des humains ou Comment le capitalisme a absorbé l’écologie.
rivieren & meren 